ÇİGONG PRENSİPLERİ
Çigong (çi/chi/qi/ yaşam enerjisi) çalışmalarının mekanizması üç düzenleme doğrultusunda düşünülebilir:
- Bedenin düzenlenmesi,
- Nefesin düzenlenmesi,
- Zihnin düzenlenmesi.
Çigong çalışmaları ile çıkılan yolu anlamada temel duruşun adı en önemli ipucunu vermektedir;
(Wu Chi) Boşluk Duruşu. Her şeyin, zihnin, gerçekliğin, sözcük ve düşüncelerin ötesi; yersel halimizde boşluğu/hiçliği yakalamak. Bunun için Çi (evrensel yaşam enerjisi) , bedende doğayla, kişinin kendi doğasıyla uyum içinde akmalıdır.
Bu çe
rçevede insanı bir bütün olarak ele alan çigong çalışmalarında,
- Vücut Duruşu
- Hareketler
- Şuurlu Nefes
- Zihnin Odaklanması (zihnin dingin ve uyanık hali)
olarak gruplandırabileceğimiz ana esaslar temelinde bedende Çi’nin yeterli ve engelsiz akması amaçlanır. Buradan da açıkça anlaşılacağı üzere çigong çalışmaları bütüncüldür.
Taocu hekimlik insanın bütüncül yapısını, insanı bir bütün olarak ele almadıkça sağlığın olmayacağını binlerce yıl önce keşfetmiştir. Çigong çalışmaları alt-orta-üst Dan Tienlerde gerçekleştirilen dönüşümlerle (Jing-Qi-Shen ) Beşeri Plan Enerjisi, Evrensel Enerji, Kozmik Plan Enerjisi bütünselliği felsefesiyle oluşturulmuş; fizik bedendeki bütün meridyenlerde Çi akışını sağlayacak tarzda düzenlenmiştir.
Söz konusu bütün/bir içinde Çi’nin rahatça akması için beden, doğal ritmiyle uyum içinde olmalıdır. Özetle, çalışmalar doğaldır.
Yani duruş, hareketler, nefes kendiliğinden, zorlamasız olmalıdır: Taocu hekimliğe göre sağlıksızlığın temel nedeni gerginliktir. Gerginlikler, gerilimler Çi akışını, kan dolaşımını etkiler ve dolaşım yollarında tıkanıklığa neden olur ve yaşam enerjisi organlara yeterli ve düzenli ulaşamaz. Gerginliği gidermenin en temel yolu hiçbir şeyi zorlamamak diğer bir deyişle, kendi doğamızla uyum içinde olmaktır. Bu çerçevede hareketlerde zorlama yoktur, zorlanmışlık, yorgunluk, tükenmişlik hisleri oluşursa bu duruş ve hareketlerin doğru yapılmadığının göstergesidir. Bedeni zorlayan, terleyerek sıvı kaybını arttıracak derecede enerji gerektiren kas gücüne dayalı çalışmalar bünyenin doğal Çi’sinin kaybına ve dengesizliğine yol açar.Çigong çalışmalarında ise kas gücünü kullanmama paralelinde fiziksel yorgunluk, tükenmişlik hissi olmamalıdır. Enerji azalmaz aksine artar. Özetlersek hareketlerde kas gücü yoktur; içsel enerji Çi ön plandadır, eterik beden kullanılır.
Kas gücü devreden çıkınca beden rahat, yumuşak, esnek olur: Bütün vücut rahat ve yumuşak olmalıdır. Bu da zaten esnekliği beraberinde getirir. Rahat ve yumuşaklık gevşek ve cansız anlamında değildir, hareketlerde dirilik ve yumuşaklık birleşir. Tekrarlanan hareketlerle kas gerginliği azaltılır. Bu durumda Çi rahatça akar, zihin dingin ve uyanık hale gelir, solumada kendiliğinden düzene girer. Zorlama olmayınca direnç de, gerginlik de olmaz böylece doğal ritim bulunur, evrenle bütünlük birlik hissi yaşanır.
- Omuzlar rahattır, dirsekler aşağı sarkar; ağırlık aşağıdadır.
- Eller rahat, parmaklar açık konumda ne çok gergin ne de çok gevşektir.
- Göğüs gevşek bırakılır.
- Sırt dik ancak baston yutmuş gibi değil zorlamasız doğal eğmecini bozmayacak şekildedir.
- Bel, kalça gevşektir.
- Dizler ayak parmak uçlarını geçmeyecek derecede hafif kırık, tüm eklemler akış önünde kilit, engel oluşturmayacak tarzda rahat, gevşektir.
- Nefes alırken göbek zorlamalı bir şekilde ileriye itilmez, göğüs fazla dışarıya çıkarılmaz. Yani hareketler enerjinin ve duruşun son noktasına kadar zorlanmaz.
Bunun bir anlamı da doğa ve evrenle uyum içinde olmaktır: Dış olan, iç olan uyumu; yin, yang uyumu; boş, dolu uyumu; görünen, görünmeyen uyumu; nefes zihin, bedenin Çi’ye uyumu söz konusudur. Bu çerçevede Çi ile akışta olmak söz konusu olduğundan hareketler nefesi ve bedenin her bir parçasını uyum içinde çalıştıracak tarzda acelesiz/yavaş, akıcı, sürekli/ kesintisizdir. Bunun için hareketler birbirine bağlanmalı ve süreklilik arz etmelidir. Böylece sürekli, acelesiz bir tempoda ,nefes farkındalığı ile yapılan uyumlu hareketler akışta olmayı, An’da olmayı getirir.
Doğal uyum yakalanınca gerginlik yoktur, vücutta enerji aktivedir, ve zihin angajedir Çi’yi izler.
- Genellersek, Çi’nin dört yöne akış hareketi vardır. Yukarı, aşağı; içeri, dışarı. Elleri kaldırmak enerjiyi yukarı doğru, indirmek enerjiyi aşağıya doğru yönlendirme eğilimindedir. Elleri içe hareket ettirmek odaklama etkisine sahiptir.
Kozmik enerji ile bütünleşilen An’da, zihin ve Çi birleşir, beden, zihin, ruh bütünleşmesiyle yersel halimizle iç enerji merkezimizde ve dengelenmiş olma hali söz konusudur.
Fiziki beden için de denge de olmak merkezde olmakla mümkün olur bu nedenle hareketlerde merkezde kalınmalıdır.
- Duruş ve hareketlerde ağırlık aşağıya verilerek gövdenin ağırlık merkezi alt dantien de toplanır ve buradan vücuda dağılır. Yani Çi enerjisi alt dantiene indirilir ve sıkıştırılır. Çi alt dantien de gökten ve yerden toplanarak uzuvlara gönderilir.
- Vücudun orta ekseninde kalmaya dikkat edilmelidir.
- Bai Hui ile Hui Yin akupunktur noktaları aynı düşey çizginin iki ucunda olmalıdır.
- Baş, boyun omurga düşey bir doğru da, sırt doğal eğiminde dik, omuzlar kalçalar aynı düşey çizgide, baş hafifçe dik- iple tepeden asılı gibi- çene içeri çekilmiştir.
- Dengede kalmak için adımlar ne geniş ne de dar olmalıdır. (Genellikle 45 derece) . Ayaklar çok fazla yerden kalkmaz. Adeta ayaklarla yere kök salınır. Ayaklar paraleldir.
- Harekete göre gücün bir ayaktan diğerine aktarıldığından emin olunmalıdır. Aksi belirtilmedikçe adım atarken önce topuk yere değer.
- Çalışmalarda enerji harcanması söz konusu olmadığından bedenin temel biyolojik dengelerine zarar verilmez. Beden( yin) ve farkındalık zihni (yang) dengesi sağlanır. Yin/yang dengelenmesi sonucu Çi bütün bedende dengeli biçimde dağılınca sağlık olur. Hareketlerde yin yang dengesinin kurulması prensibi gözlemlenir. Örneğin her çıkıştan sonra bir iniş olması, açılmadan sonra kapanma, itmeden sonra çekme. Yin ve yang organlara yönelik çalışmalardaki sıralanma vb.
İnsan yersel(yin) ve gökseli (yang) dengelemesi beklenen bir varlıktır. Çalışmalarda iç merkezde dengelenmiş halde karşıtların birliği ilkesi gerçekleştirilir.
ZİHİNSEL YOĞUNLAŞMA : Hareketlerdeki etkinliği sağlayan baş koşullardan biri de zihinsel odaklanmadır. Zihinsel yoğunlaşmanın gücü arttıkça, zihnin beden üzerindeki denetimi çoğalır sonuçta kalp atışı hızı, bedende oksijen tüketimi seviyesi, sinir sisteminin rahatlatılması vb. otonom sinir sisteminin yönetimi altında olduğu varsayılan birçok bedensel etkinlik bilinçli zihnin denetimi altına girer. Bu çerçevede sakin ve odaklanmış bir zihinle harekette dinginlik, dinginlikte hareket yakalanmış olur; dinamikle durağanlığın dengesi sağlanır. Zihinde dinginlik sağlanınca farkındalık artar ve kendiliğindenlik ortaya çıkar.
Zihindeki dinginlik uyku ya da dinlenme esnasındaki durgunluk değil, farkındalıklı, dinamik bir dinginliktir. İçten gelen duyarlılık kadar çevrenin de farkında olunmalıdır.
- Bu nedenle çalışmada periferik görüş alanı geliştirilir. Genelde, gözler Buda’nın dediği gibi ne dikkati dağıtacak kadar açık, dışa dönük ne de kendini içte kaybedecek kadar kapalıdır ve görüş alanındayken Çi’ nin aktığı yöne odaklanır, elleri takip eder.
Arzu/ego zihin dikkat dağıtan düşüncelerden sıyrılıp, farkındalıkla Çi akışını doğru algıladıkça (çalışmanın niyetine odaklandıkça) zaman içinde zihin hareketi, beden hareketi ile koordineli hale gelmeye başlar; zihin dağınıklıktan bütünselliğe çekilir ve nefes bütünle birleşir.
NEFES: Çi’nin tanımlamalarından biri ‘ Nefes’ tir. ‘ Nefesini göster, seni söyleyeyim’
Bilinçli kullanılan nefes- şuurlu nefes– beden, zihin ve ruhun kaynağına iner böylece özümüzle aynı frekansta titreşmeye başlar.
- Çigong çalışmalarında nefes aracılığı ile beden ve zihin adeta yeni baştan keşfedilir. Nefes bilinçle izlenir, nefes aracılığıyla dikkat beden üzerinde yoğunlaştırılır bunu kolaylaştırmak için bazı duruş ve hareketler nefesle koordineli yapılır.
- Nefes alış verişlerde yönetmekten çok izleyici bir tutumda olunulur. Nefes doğal, zorlanmadan alınıp verilir ve farkındalıkla izlenir.
- Nefesle birlikte Çi’nin alt dantiene inişi izlenir, nefes dantieni hissetmeye ve dantien üzerinde yoğunlaşmaya yardımcı olur. (Mikrokozmik yörünge nefesi ile Dan Tien yoğunlaşması)
- Karın/diyafram nefesi alınır. Sığ nefeste ağırlık aşağıya verilemez, denge merkezi aşağı yukarı oynar ve omuzlar yukarıda kalır.
- Aksi belirtilmedikçe soluma burundandır. Küçük kozmik yörüngenin tamamlanması için dilin ucu damaktadır.
- Kollar kalkarken, yanlara açılırken ve vücut geriye giderken nefes alınır; kollar indirilirken, kapanırken ve vücut ileri giderken nefes verilir.
- Nefes alış verişler yumuşak, nazik, derindir. Bu tür nefeste frekans sakinleşir teta dalga boyuna uyumlanır.
- Doğru yapılan çalışmalarda belli bir süre sonra bedenin tümüyle nefes alınıyormuş duyumsaması oluşur.
Çalışmalarla doğadaki gibi uyum içinde akışta olmak desteklenir, hayatın içinde zıtlıklar olarak görünen karşıt prensipler dengelenir. “Denge beden ve zihin için sağlık anlamına gelir.”
Yararlanılan Kaynaklar
Makaleler / Notlar:
Principles of Qigong Practice – Shen Nong
Basic Principles of Qigong – Xu Xiangcai
General Principles of Qigong – Kung Fu Yi Quan
Tai Chi Qigong Prensipleri – Zendo Akademi
Zendo Akademi Qigong Eğitimi Notları
Kitaplar:
Qigong Taocu Sağlık Egzersizleri – İlhan Güngören
Evrenle Kucaklaşmak – Sermed Tezel
Çin Bilgeliği Tai Chi Chuan – Harun M . Soydan
Ejderi Uyandırmak – Hakan Onum